Lekkende darm en zijn symptomen, oorzaken en behandeling

Heb je vaak last van obstipatie, diarree, buikpijn, vermoeidheid na het eten of allergieën/intoleranties? Deze symptomen en klachten kunnen allerlei oorzaken hebben. Eén daarvan is een lekkende darm.

In onderstaande blog zal ik je uitgebreid uitleggen wat een lekkende darm precies is en hoe hoe je erachter kan komen of je een lekkende darm hebt. Daarbij beschrijf ik meerdere oorzaken van een lekkende darm en geef ik je praktische adviezen om hiervan te herstellen.

Wat betekent een lekkende darm?

Voordat ik in de diepte ga uitleggen wat een lekkende darm is, is het goed om te weten dat er meerdere benamingen zijn voor dit fenomeen. Het wordt in het Engels namelijk ook wel het ‘leaky gut syndrome’ genoemd. In het Nederlands spreken we ook wel eens over een verhoogd doorlaatbare darm of een hyperpermeabele darm. En dat is ook precies wat het is. De darm is namelijk altijd doorlaatbaar, maar als het goed is niet te veel en ook niet te weinig.

Wanneer we spreken over een lekkende darm, bedoelen we dus eigenlijk dat de darm te doorlaatbaar is geworden. Dat dit verschijnsel dus in de volksmond ook wel een lekke darm of een lekkende darm wordt genoemd, is dus eigenlijk niet juist. Een lekkende darm zou namelijk letterlijk betekenen dat je gaten hebt in je darm (darmperforatie) en dat je waarschijnlijk binnen de kortste keren naar het ziekenhuis moet vanwege poep in de buikholte.

Om het niet al te ingewikkeld te maken, blijven we in dit artikel de term ‘lekkende darm’ gebruiken.

Wat is een lekkende darm?

Bij een lekkende darm (leaky gut syndrome) zijn de zogenaamde schuifdeurtjes (tight junctions) van de darmwand teveel open gezet of beschadigd. De darm is hierdoor verhoogd doorlaatbaar geworden. Het gevolg is dat er een grotere kans is dat ongewenste stoffen de bloedbaan in sijpelen, die normaliter via de ontlasting het lichaam zouden moeten verlaten of nog niet klaar zijn om te worden opgenomen.

Bij ongewenste stoffen kun je denken aan onverteerde voedselresten, gifstoffen, bacteriën, virussen en andere ziekteverwekkers.

Als er te vaak ongewenste stoffen de bloedbaan inkomen, is het gevolg dat het immuunsysteem vaker in actie moet komen. Dit komt omdat het immuunsysteem deze ongewenste stoffen als vijand kan zien. Als gevolg kan er een ontstekingsreactie ontstaan, waardoor klachten zich kunnen ontwikkelen of kunnen verergeren.

Het is dus zaak om de darm niet te doorlaatbaar te laten worden. Hier komt een belangrijk stofje zonuline om de hoek kijken.

Wat is zonuline?

Zonuline is een belangrijke regulerende stof voor de tight junctions (schuifdeurtjes). Deze tight junctions zorgen ervoor dat de darmcellen stevig tegen elkaar aan blijven zitten. Zonuline kan ervoor zorgen dat de tight junctions worden geopend, waardoor ruimte ontstaat tussen de darmcellen. Stijgen de zonuline spiegels te veel, dan worden de schuifdeurtjes verbroken en ontstaat een verhoogd doorlaatbare darm.

Symptomen: hoe herken je een lekkende darm?

Bij de aanwezigheid van onderstaande symptomen bestaat de mogelijkheid dat er een lekkende darm aanwezig is:

• Opgeblazen buik na het eten
• Vermoeidheid na het eten
• Voedselallergieën, voedselintoleranties en onvoorspelbare reacties op voedingsmiddelen
• Regelmatig diarree of obstipatie

Helaas kunnen deze symptomen ook te maken hebben met iets anders. Daarom is op basis van symptomen niet goed mogelijk om te bepalen of er daadwerkelijk een lekkende darm aanwezig is. Gelukkig zijn daar wel andere manieren voor.

Diagnose: Hoe test je op een lekkende darm?

1. Een ontlastingsonderzoek (kan je bij ons doen) of bloedonderzoek zijn toegankelijke testen om te onderzoeken of er een indicatie is voor een lekkende darm. Deze testen kijken naar de hoeveelheid zonuline, waarvan we weten dat dit een belangrijke regulerende stof is voor de tight junctions.
2. Een ander onderzoek wat gebruikt kan worden is een darmbiopsie. Hierbij wordt een klein stukje darmslijmvlies uit de darm gehaald en onder een microscoop onderzocht. Dit is de gouden standaard om coeliakie aan te tonen, een auto-immuunziekte waarbij het darmslijmvlies ernstig beschadigd raakt door het eten van gluten. Darmbiopsies worden meestal alleen maar gedaan bij het vermoeden van ernstige darmbeschadigingen.
3. Andere onderzoeken om te kunnen inschatten of er een lekkende darm aanwezig is, kan door het bepalen van een aantal ontstekingsmarkers. Dit zijn met de hoeveelheid van het eiwit calprotectine in de ontlasting. Verhoogde waarden worden gevonden bij de darmaandoeningen ziekte van Crohn en Colitis Ulcerosa. Ook bij het gebruik van NSAID’s kan er beschadiging aan de darmen ontstaan. Andere ontstekingsmarkers waar naar gekeken kan worden zijn sIgA, beta-defensin 2, lactoferrine en TNFa in de ontlasting.
4. Nog een methode die een aanwijzing kan geven voor een lekkende darm is de hoeveelheid celwandbestanddelen van gram-negatieve bacteriën (LPS en/of LBP) er in het bloed zitten. Normaal gesproken wordt LPS door het darmslijmvlies tegengehouden en komt het nauwelijks in het bloed terecht.
5. Verder kun je met high sensitive CRP(hs-CRP) en ferritine in het bloed ook meten hoeveel ontsteking er aanwezig is, maar deze zijn veel minder specifiek wat betreft een lekkende darm.

Om een zo goed mogelijk beeld te krijgen is het aan te raden om verschillende testen met elkaar te combineren. Naast testen blijft het ook altijd belangrijk om naar het symptoombeeld te kijken.

Oorzaken van een lekkende darm

Als één of meerdere onderzoeken aantonen dat het zeer waarschijnlijk is dat je met een lekkende darm te maken hebt, dan weet je eigenlijk nog niets. Er zijn namelijk nogal wat oorzaken hiervoor aan te wijzen. Zo lang je die niet weet en aanpakt, wordt het herstellen van een lekkende darm een lastige opgave.

Veel voorkomende oorzaken van een lekkende darm zijn:

• Te veel gluten, suiker, bewerkte voeding, zuivel, peulvruchten, etc.
• Te veel alcohol & koffie
• Te weinig voedingsstoffen die nodig zijn bij de opbouw van een gezonde darmwand
• Ziekteverwekkers in de darm
• Te weinig goede bacteriën in de darm
• Verminderde kwaliteit van het darmslijmvlies
• Allergieën & overgevoeligheden
• Chronische emotionele, mentale, sociale of fysieke stress (erg belangrijk)
• Genetische gevoeligheid
• Te vaak antibiotica- en medicijngebruik

Vaak is het zelfs een combinatie van oorzaken.

Hoe kun je een lekkende darm herstellen?

Een lekkende darm is meestal niet te herstellen met simpelweg het gebruik van supplementen zoals probiotica, L-glutamine en zink. Hoewel ze kunnen bijdragen aan het herstel, is er vaak meer voor nodig. Zoals ik al zei is het aanpakken van één of meerdere oorzaken een onmisbare factor voor herstel.

Als de oorzaken eenmaal bekend zijn en hier een verandering in doorgevoerd kan worden, kunnen de juiste voedingsmiddelen, supplementen en leefstijladviezen uiteraard goed bijdragen aan het verdere herstel.

Vraag jij je af of je te maken hebt met een lekkende darm? En wil jij nu eens serieus worden geholpen met jouw klachten? Vraag dan vandaag nog een consult aan.